Uitgesproken, toekomstgericht en verbindend
Margot Ribberink is ambassadeur van Operatie Steenbreek in Nijmegen. Een landelijke stichting waar de gemeente Nijmegen sinds 2018 bij is aangesloten. Margot: ‘Operatie Steenbreek is begonnen omdat de biodiversiteit terugloopt. Groen is zo ontzettend hard nodig om meer vlinders, (wilde) bijen en insecten terug te krijgen in de stad. Ons tweede doel is het klimaat: het beter op kunnen vangen van plensbuien en het tegengaan van hittestress. Inmiddels staan we niet meer te kijken van een 100 ml hoosbui waardoor versteende tuinen in zwembaden veranderen. Maar toen het vorig jaar zo heet was, voor het eerst was het in Nederland boven de 40 graden, toen kwam het besef dat we ook meer rekening moeten gaan houden met hitte. En dat je daar zélf met een groene tuin ontzettend veel aan kan doen. Want een groene tuin verlaagt de temperatuur en bomen geven koelte. Daarnaast heeft een groene tuin nog meer voordelen: het filtert fijnstof dus wordt de lucht zuiverder, groen doet goed voor je psychische gesteldheid en het maakt je huis meer waard.’
Nijmeegs succesverhaal
Operatie Steenbreek heeft in Nijmegen in de afgelopen twee jaar maar liefst 200.000 tegels uit tuinen en de openbare ruimte gekregen. Volgens Margot is dat echt een voorbeeldverhaal voor heel veel andere gemeenten. En het geheim achter dit succes? Margot: ‘Mijn filosofie is dat het uit de mensen zelf moet komen. Dat je niet als gemeente moet zeggen: we gaan die en die wijken vergroenen. Maar je moet goede voelsprieten hebben in de buurten zelf. Bijvoorbeeld wijkregisseurs, die merken heel goed waar er straten en buren bezig zijn met het thema groen. En als je zo’n initiatief uitbouwt, faciliteert en samenwerking zoekt met gespecialiseerde groenbedrijven dan komen die projecten van de grond. Dan zie je dat bewoners op hun beurt andere bewoners inspireren. Als een soort groene vlek trekt het dan door de buurt heen.’
Sociale meerwaarde
‘Het mooiste effect heb ik vorig jaar aan de lijve ondervonden toen ik juryvoorzitter van de landelijke Steenbreek-trofee was. Onze projecten blijken een grote sociale meerwaarde op te leveren. Als voorbeeld: op een zaterdagmorgen waren we in Nijmegen parkjes aan het vergroenen. We hadden een hovenier uitgenodigd die plantjes uitdeelde, je kon gebruik maken van een tuinman en we hadden een pipowagen neergezet met koffie en Nijmeegse muziek. De buurtbewoners werden op zodoende naar buiten gelokt om te zien wat de gemeente aan het doen was. Op die manier konden we mensen aanmoedigen om hun eigen voor- en achtertuin eens te bezien. Mensen die elkaar al jaren niet hadden gesproken, raakten met elkaar in gesprek. En jongeren gingen oudere buurtbewoners helpen met plantjes ophalen en in de tuin zetten. Er ontstond ontmoeting en verbinding.’ In 2020 zet Steenbreek dan ook het sociale domein centraal in haar activiteiten met als jaarthema: samen voor meer groen in de buurt.
Op tijd erbij zijn
Operatie Steenbreek is niet alleen actief in bestaande wijken maar probeert ook in een vroeg stadium bij projectontwikkelaars en aannemers aan tafel te komen. Om te overleggen hoe je een leefbare en groene wijk kan opzetten. ‘We proberen vanaf het allereerste begin zo min mogelijk versteende tuinen te laten ontstaan. Want als de stenen er eenmaal inliggen en mensen daar soms veel geld voor hebben betaald dan krijg je het er niet zo maar weer uit. Het lastigste is de jongere doelgroep (in de leeftijd 30-40 jaar) mee te krijgen. Zij zijn er, mede door vele tv-programma’s, moeilijk van te overtuigen dat een niet-versteende tuin ook onderhoudsarm kan zijn. Ik begrijp het ook wel weer. Het moet allemaal makkelijk zijn. Zij zijn vaak druk met andere dingen bezig: met huis, gezin en carrière. Ook voor hen hebben we handige lijstjes met planten die voor de biodiversiteit goed zijn. Of een lijst van hoveniers die zonder gif de planten opkweken voor in de tuin. Net als in de bestaande wijken proberen we ook bij nieuwbouwprojecten bewoners te vinden die andere bewoners inspireren. Het mes snijdt aan twee kanten: mensen leren elkaar in hun nieuwe woonomgeving kennen en ze stimuleren elkaar met groene initiatieven.’
‘Het mooie van de Steenbreekacties’, zegt Margot tot slot, ‘is dat je door samen te werken de betrokkenheid in een buurt versterkt, en aan thema’s als eenzaamheid en armoede werkt. Daarnaast dragen onze projecten bij aan een mooie, meer biodiverse en klimaatadaptieve omgeving. Wat wil je nog meer?’